Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w dniu 14 marca 2019 r. wydał interesujący wyrok (sygn. akt II SA/Bk 620/18) w przedmiocie zasiłków opiekuńczych. Sąd ten uznał mianowicie, że zasiłek taki należał się wnioskodawcy, który opiekował się ciężko chorym ojczymem, mimo iż ten miał również swojego syna. Jak zauważył WSA w Białymstoku, okoliczność, że schorowany mężczyzna ma też syna, nie powoduje, że jego pasierb nie jest osobą obowiązaną do alimentowania go; zarówno dziecko mężczyzny jak i pasierb są spokrewnieni i spowinowaceni w tym samym stopniu. Czego dotyczyła sprawa? Otóż do wójta pewnej gminy zgłosił się mężczyzna, wnosząc o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z tym, że opiekuje się chorym ojczymem. Wnioskodawca wskazał, iż zamieszkuje z ojczymem, a nadto jest jego opiekunem prawnym. W miejscu zamieszkania obu mężczyzn przeprowadzono wywiad środowiskowy, w wyniku którego ustalono, że ojczym wnioskodawcy to 60-letni wdowiec, którym opiekuje się na co dzień syn jego zmarłej żony. Pasierb mężczyzny nie pracuje i nie ma prawa do zasiłku. Z kolei ojczym uzyskuje rentę z ZUS oraz zasiłek pielęgnacyjny. Mężczyzna ten cierpi na padaczkę i zwyrodnienie kręgosłupa, przyjmuje szereg leków i często odbywa wizyty lekarskie, na które zawozi go pasierb. Wniosek mężczyzny o przyznanie zasiłku trafił do Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej, jednakże nie został przez niego uwzględniony. Jak wynikało z decyzji Kierownika wnioskodawca nie przynależy do najbliższego kręgu osób, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny wobec jego ojczyma. Schorowany mężczyzna ma przecież syna i to na nim ciąży obowiązek alimentacyjny wobec ojca. Organ powołał się również na art. 132 kro, w myśl którego: ,,obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami”. Jeżeli zatem obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności spoczywa na dzieciach, to wnioskodawca jako pasierb nie może domagać się przyznania mu świadczenia. Chociaż wnioskodawca odwołał się od decyzji, to Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało ją w mocy, podkreślając, że osoba o odległym stopniu bliskości względem osoby wymagającej opieki mogłaby uzyskać zasiłek wyłącznie wówczas, gdyby zostało ustalone, że brak jest osoby zobowiązanej do alimentacji w bliższej kolejności albo że nie może ona sprawować opieki nad chorym. Odmiennego zdania był WSA w Białymstoku, który uchylił obie decyzje wydane dotąd w sprawie. Jak przypomniał Sąd, obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby środków wychowania i obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Może on dotyczyć również osób niespokrewnionych, w tym powinowatych, co zdaniem Sądu wynika wyraźnie z regulacji art. 144 kro. Przepis ten stanowi, że:

§ 1. Dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w stosunku do żony swego ojca, niebędącej jego matką.

§ 2. Mąż matki dziecka, niebędący jego ojcem, może żądać od dziecka świadczeń alimentacyjnych, jeżeli przyczyniał się do wychowania i utrzymania dziecka, a żądanie jego odpowiada zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje żonie ojca dziecka, niebędącej matką dziecka.

§ 3. Do obowiązku świadczeń przewidzianego w poprzedzających paragrafach stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.

Sąd podkreślił również, że obowiązek alimentacyjny pasierba wobec męża matki istnieje, gdy ten angażował się w wychowanie i utrzymywanie pasierba, a żądanie przyznania alimentów jest zgodne z  zasadami współżycia społecznego. W konkluzji to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek alimentacyjny wobec swego ojczyma. WSA w Białymstoku przypomniał również, że osoba bliższa stopniem wyprzedza co do obowiązku alimentacyjnego osoby spokrewnione w stopniu dalszym. Z kolei linia powinowactwa odzwierciedla linię pokrewieństwa. Jako że powinowactwo wynika z małżeństwa, należało uznać, że powinowactwo pierwszego stopnia odpowiada pokrewieństwu pierwszego stopnia. Stąd też dziecko małżonka w żadnym razie nie wyprzedza  pasierba w realizowaniu obowiązku alimentacyjnego. W opinii Sądu oba orzekające w sprawie organy niesłusznie uznały, że pasierb nie może domagać się tego rodzaju świadczenia, wszak na wnioskodawcy również ciąży obowiązek alimentacyjny w stosunku do chorego mężczyzny.