Aktualności
Adwokat Łukasz Bielawa
Obowiązek zapłaty zachowku przechodzi na spadkobierców
2 lipca 2018

Pewna wdowa po spadkodawcy domagała się tego, aby pozwani zapłacili na jej rzecz kwotę ponad 170 000 zł z tytułu uzupełnienia zachowku po jej zmarłym mężu. Spadkodawca w drodze darowizny przekazał lokal mieszkalny swojemu synowi, wskutek czego wyzbył się całego swojego majątku. Jednakże obdarowany syn zmarł, a spadek po nim nabyła jego żona oraz dzieci. Tymczasem wdowa po zmarłym skierowała przeciwko swojemu synowi, synowej oraz wnukom powództwo o zachowek, które następnie zostało oddalone przez Sąd I instancji. Jednakże Sąd II instancji przychylił się do żądań kobiety, ustalając wysokość należnego jej zachowku na kwotę ponad 150 000 zł i taką też sumę zasądził od pozwanych. Jak zauważył Sąd II instancji brak jest jakichkolwiek przeszkód, które uniemożliwiałyby pozwanym spełnienie obowiązku na rzecz wdowy po zmarłym. Choć co prawda obdarowany syn spadkodawcy zmarł, to jednak odpowiedzialność z tytułu zachowku trwa dalej – wszak przeszła na jego spadkobierców. Pozwani wnieśli skargę kasacyjną od powyższego rozstrzygnięcia, domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania bądź zmiany zaskarżonego wyroku. Sąd Najwyższy oddalił jednak ich skargę. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd ten przypomniał, że zachowek ma służyć ochronie interesów osób najbliższych dla spadkodawcy poprzez zapewnienie im minimalnego poziomu korzyści ze spadku. To spadkodawca może zdecydować w jakiej formie zapewni tę korzyść –czy poprzez powołanie do spadku, zapis czy darowiznę. W sytuacji, gdy uprawniony nie otrzyma korzyści, przysługuje mu roszczenie o zapłatę odpowiedniej kwoty pieniężnej. Gdy zaś nie może on uzyskać należnego mu zachowku od spadkobierców i zapisobierców windykacyjnych, wówczas może skierować powództwo o zachowek przeciwko osobom, które otrzymały od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, o czym stanowi zresztą art. 1000 § 1 kc. Z kolei w myśl art. 993 kc: ,,przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”. Sąd Najwyższy przytoczył również treść art. 994 § 1 kc, który stanowi, że ,,przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”. Na gruncie niniejszej sprawy spadkodawca dokonał darowizny, która wyczerpała całą wartość spadku, zaś obdarowany syn nie dożył otwarcia spadku. Zdaniem SN można zatem wnioskować, że darowizna ta powinna podlegać uwzględnieniu. Sąd Najwyższy przypomniał również, że ten, kto otrzymał darowiznę od spadkobiercy, ma obowiązek zaspokoić uprawnionego w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny, roszczenia o zachowek albo roszczenia o uzupełnienie zachowku. Obdarowany, który sam jest uprawniony do zachowku, ponosi odpowiedzialność wobec innych uprawnionych jedynie w zakresie nadwyżki, która przekracza jego własny zachowek. Jak zauważył SN, choć w treści art. 1000 § 1 kc mowa jest tylko o osobie obdarowanej, to jednak obowiązek zaspokojenia roszczenia może obciążać także następców prawnych obdarowanego – ma on bowiem charakter majątkowy i dziedziczny. W opinii Sądu hipotetyczna sytuacja, w której obdarowany dożyłby otwarcia spadku, będąc jednocześnie obowiązanym do zapłaty zachowku, zaś wstępujący w jego miejsce spadkobiercy byliby od tego obowiązku zwolnieni, byłaby nie do pogodzenia z celem instytucji zachowku. Nadto skutkowałaby bezpodstawnym uprzywilejowaniem następców prawnych obdarowanego, którzy mogliby zatrzymać całość darowizny kosztem osoby uprawnionej do zachowku, która nie otrzymałaby niczego z majątku spadkodawcy. Opisany wyrok został wydany przez Sąd Najwyższy w dniu 13 kwietnia 2018 r., w sprawie o sygn. akt I CSK 381/17.
Praca zdalna uregulowana w Kodeksie pracy
23 lutego 2023
Wraz z najnowszą nowelizacją Kodeksu pracy została uregulowana kwestii pracy zdalnej. Obecnie, zgodnie z przepisami, praca może być wykonywana nie tylko w zakładzie pracy, lecz również poza nim, a dokładnie "w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą". Mowa tu więc nie tylko o miejscu zamieszkania pracownika, lecz...
Błędy w postępowaniu karnym a naruszenie dóbr osobistych
18 września 2020
W dniu 23 czerwca 2020 r. Sąd Najwyższy wydał interesujące postanowienie w sprawie o sygn. akt II CSK 40/20. Wskazał w nim mianowicie, iż ewentualne nieprawidłowości, jakie miały miejsce na etapie postępowania karnego nie mogą być uznane za naruszenia dóbr osobistych. Czego dotyczyła sprawa? Otóż pewien mężczyzna domagał się, aby...
Wyższe kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe
18 września 2020
W 2021 r. najwyższa możliwa kara za przestępstwo skarbowe wyniesie prawie 27 milionów złotych, a najniższa możliwa grzywna za wykroczenie skarbowe wynosić będzie 280 zł. Zmiany w tym zakresie mają bezpośredni związek ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia, które w przyszłym roku, które w przyszłym roku ma wynieść 2 800 zł, czyli o...
Przekonania prokuratora a dobro dziecka - ważne orzeczenie SN
13 stycznia 2020
Jak zauważył Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 6 grudnia 2019 r. (sygn. akt V CSK 471/18), gdy prokurator występuje z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa, w żadnym razie nie może kierować się osobistymi przekonaniami, ale wyłącznie dobrem dziecka. Nie zawsze bowiem jest tak, że zaprzeczenie ojcostwa będzie leżało w...
Ważne zmiany w systemach bezpieczeństwa samochodów
13 stycznia 2020
W dniu 5 stycznia br. weszły w życie istotne przepisy, mające na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach oraz zminimalizowanie liczby wypadków. Otóż zgodnie z nimi od 2022 r. każdy nowy model samochodu, wprowadzany na rynek unijny będzie musiał posiadać zaawansowane systemy bezpieczeństwa (w sumie prawie 30), w tym zwłaszcza: asystenta...