W dniu 15 lutego br. (sygn. akt I CSK 341/17) Sąd Najwyższy opowiedział się za stanowiskiem, iż wysokość odszkodowania czy renty, jaką strona ma otrzymać wskutek zaistniałej szkody, musi odpowiadać doznanemu uszczerbkowi – w przeciwnym razie możemy mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu. Czego dotyczyła sprawa? Jan C. został potrącony autem przez nieznaną osobę, w następstwie czego amputowano mu nogę na wysokości powyżej kolana. W obliczu nieustalenia tożsamości sprawcy zdarzenia, mężczyzna domagał się od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego wypłacenia odszkodowania, zadośćuczynienia oraz renty. Podstawą swoich żądań uczynił art. 444 kc, w myśl którego:

§ 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Jana C. następujące kwoty: 200 000 zł – tytułem zadośćuczynienia, 182 000 zł – jako odszkodowanie oraz rentę w wysokości 1 260 zł. Sąd podkreślił, iż renta we wskazanej wysokości będzie przysługiwała mężczyźnie od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia 30 listopada 2015 r. z tytułu utarty przez niego zdolności do pracy zarobkowej oraz zmniejszenia perspektyw jego powodzenia na przyszłość. Z kolei od grudnia 2015 r. Jan C. miał otrzymywać z tych samych tytułów świadczenie w wysokości 3 165 zł. Zdaniem Sądu mężczyźnie należała się renta łącznie za 67 miesięcy. W swoich obliczeniach za czas do wydania wyroku przez Sąd I instancji, Sąd odjął od kwoty 3 500 zł rentę w wysokości 620 zł (otrzymaną z ZUS z tytułu uszczerbku na zdrowiu), a także kwotę 1 260 zł miesięcznie, co dało łącznie 2 240 zł. Sąd Okręgowy wyliczył także rentę Jana C. na przyszłość. Od opisanego rozstrzygnięcia pozwany wniósł apelację, domagając się oddalenia powództwa, a także zwracając uwagę na nieprawidłowy sposób wyliczenia renty należnej mężczyźnie przez Sąd I instancji. Jak zauważył Sąd odwoławczy świadczenie kształtujące się na poziomie 3 500 zł nie znajduje uzasadnienia w realiach sprawy. Zdaniem Sądu II instancji, Sąd poprzednio orzekający w swoich obliczeniach posłużył się niewłaściwymi wskaźnikami, gdyż winien był oprzeć swoje wyliczenia na  przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w gospodarce narodowej, w wysokości ogłaszanej przez prezesa GUS. Sąd Odwoławczy ustalił, iż mężczyźnie należy się od ubezpieczyciela kwota 172 349 zł (jako suma świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do pracy za okres od maja 2010 r. do końca listopada 2015 r.), a także oszacował rentę na przyszłość na kwotę 2 460 zł. Zauważyć można, iż za okres 67 miesięcy Sąd I instancji zasądził w sumie 84 320 zł, zaś Sąd Odwoławczy aż 174 349 zł – czym wyszedł poza żądanie apelacji o 150 000 zł. Od tego wyroku skargę kasacyjną wywiódł pozwany Fundusz podnosząc, iż Sąd II instancji nie mógł uchylić wyroku czy też zmienić do na niekorzyść strony wnoszącej apelację, a skoro już to uczynił, to naruszył zakaz reformationis in pius. Sąd Najwyższy pochylając się nad niniejszą sprawą zauważył, że istotnie doszło w niej do naruszenia regulacji proceduralnych, w tym zwłaszcza art. 384 kpc, zgodnie z którym: ,,sąd nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację, chyba że strona przeciwna również wniosła apelację”. Jak zauważyła sędzia sprawozdawca Anna Kozłowska: ,,nie ulega wątpliwości, że doszło do bezpodstawnego wzbogacenia. Szkoda, którą się rekompensuje ma być dokładnie taka jaką jest uszczerbek. Jeśli efektem uszczerbku na zdrowiu jest wpłacenie renty przez ZUS, to ta kwota podlega uwzględnieniu w rozliczeniu z Funduszem”. W obliczu powyższego SN uchylił wyrok, a sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.