O podziale działek w użytkowaniu wieczystym – ciekawy wyrok Sądu Najwyższego

W dniu 19 października 2018 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 115/17 SN podjął ciekawą uchwałę. Przyjął mianowicie, że użytkownik wieczysty nie może samodzielnie dokonywać podziału nieruchomości w sytuacji, gdy właścicielem działek jest Skarb Państwa. Czego dotyczyła omawiana sprawa? Pewna spółka z o.o. w Ogrodzieńcu będąca wieczystym użytkownikiem działek złożyła wniosek o rozgraniczenie nieruchomości. Decyzję rozgraniczeniową wydano w listopadzie 2016 r., a wskutek złożenia od niej odwołania – sprawa trafiła do Sądu Rejonowego w Zawierciu. Sąd ten oddalił wniosek o rozgraniczenie, wskazując, że w takiej sytuacji należy uzyskać decyzję właściciela nieruchomości, w której ten odniesie się do stanowiska użytkowników wieczystych. Jak bowiem podnosi się w orzecznictwie, wyłącznie właściciel może decydować o przebiegu granic działek na swojej nieruchomości. Przy czym taki podział musi być zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Sąd odniósł się też do art. 153 kc, który stanowi, że: ,,jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między interesowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną” oraz art. 34 kc, w myśl którego: ,,Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych”. Z kolei Sąd odwoławczy po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy doszedł do wniosku, że istota omawianej sprawy sprowadza się w zasadzie do odpowiedzi na pytanie: czy w niniejszej sprawie występują dwie nieruchomości, które mogą podlegać rozgraniczeniu. Co ciekawe, sądy wypracowały w tej mierze dwa stanowiska – pierwsze z nich dopuszcza możliwość prowadzenia postępowania rozgraniczającego między dwoma użytkownikami wieczystymi, gdy nieruchomość jest własnością tej samej osoby. Z kolei zgodnie z drugim poglądem rozgraniczenie może mieć miejsce tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z nieruchomościami, które stanowią własność dwóch różnych podmiotów. W obliczu braku jednolitego stanowiska sądów, Sąd II instancji zwrócił się z następującym zapytaniem do Sądu Najwyższego: czy dopuszczalne jest przeprowadzenie postępowania rozgraniczeniowego między użytkownikami wieczystymi sąsiadujących działek wyodrębnionych geodezyjnie i mających założone odrębne księgi wieczyste, stanowiących własność tego samego podmiotu – Skarbu Państwa?? Zdaniem Sądy Najwyższego takie rozgraniczenie nie jest możliwe. SN zwrócił jednak uwagę na art. 233 kc, zgodnie z którym: ,,w granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać”. W obliczu powyższego, w opinii SN użytkownik wieczysty ma prawo nie tylko dokonywać wpisów w księdze wieczystej, ale również składać wnioski o założenie nowej księgi wieczystej dla odłączonej części nieruchomości.