Aktualności
Adwokat Łukasz Bielawa
Interes prawny przy zmianie wpisu w księdze wieczystej - ciekawy wyrok SN
21 lipca 2017
W dniu 14 lipca 2017 r., w sprawie o sygn. akt II CSK 745/16, Sąd Najwyższy wydał wyrok, w którym stanął na stanowisku, że SA orzekający w sprawie niesłusznie ograniczył interes powódki, domagającej się unieważnienia nietypowej umowy – przeniesienia własności w zamian za zwolnienie z długu oraz zmiany wpisu do KW. Rozstrzygnięcie to zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny: spółka z Poznania wystąpiła przeciwko spółce z Warszawy z roszczeniem, mającym na celu ustalenie, że umowa przeniesienia własności luksusowej willi jest nieważna. Strony w dniu 4 kwietnia 2013 r. zawarły umowę, w myśl której, w zamian za zwolnienie z długu w wysokości 7 mln zł, nastąpi przeniesienie własności. Pozwana spółka miała też wyrównać spółce powodowej należność opiewającą na kwotę 1 704 000 zł. Pozwana dokonała wpisu w księdze wieczystej, wskazując, iż jest właścicielem willi wraz z obciążeniem długiem na 3 hipotekach, jako zabezpieczeniem. W czerwcu 2013 r. okazało się, iż wspólnicy powódki odmówili zgody na przeniesienie własności przedmiotowej nieruchomości, wydając w tej sprawie oświadczenie. Co więcej, wspólnicy ci złożyli pozew o uzgodnienie księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, tj. wykreślenie spółki pozwanej i ponowne wpisanie spółki powodowej, powołując się w tej mierze na art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym: ,,w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności”. Sąd w Szczecinie, który rozpoznawał sprawę w II instancji poczynił ustalenia, z których wynikało, że w 2007 r. powódka zawarła umowę przedwstępną, nie wskazując jednakże kupującego nieruchomość. Wtedy nie doszło do zrealizowania kontraktu, zaś powódka zdecydowała się na wynajęcie części nieruchomości. Sąd II instancji w swym wyroku z dnia 20 kwietnia 2016 r. przyjął, iż nie jest możliwe wytoczenie powództwa na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, bowiem właściwy w tej mierze jest art. 189 kpc, który stanowi: ,,powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny”, zaś w tym przypadku, w opinii Sądu, powódka takiego interesu nie ma.Skargę kasacyjną na powyższe rozstrzygnięcie złożyła powódka, wskazując, iż Sąd w Szczecinie dopuścił się naruszenia art. 189 kpc, ponieważ przyjął, że nie ma ona interesu prawnego, a także w ogóle nie ocenił, czy zawarta przez strony umowa była ważna. Zdaniem skarżącej, takie uchybienia Sądu doprowadziły do ograniczenia stronie prawa do sądu. Jak argumentuje sędzia sprawozdawcy Maria Szulc problem w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy właściwym będzie powództwo z art. 10 ustawy o księgach wieczystych czy z art. 189 kpc. Powództwo oparte na art. 189 kpc jest powództwem celowym, usuwającym wątpliwości prawne. Natomiast w razie wystąpienia z powództwem z art. 10 ustawy o księgach wieczystych, co do zasady uznać można, że powód nie ma interesu prawnego. Toteż w opinii SN, jeżeli powód dąży do tego, by udowodnić, że stosunek prawy nie istnieje, a wydane orzeczenia nie rozwiewają wątpliwości w tym zakresie, to wnioskować należy, że ma on interes prawny. Sąd Najwyższy dodał, że powództwa z art. 189 kpc realizują kategorie roszczeń odmiennych od tych z art.10 wskazanej ustawy. Zauważył on również, że zarzuty skarżącej w zakresie, w jakim odnosiły się do interesu prawnego były zasadne. Interes ten jest bowiem obiektywny i zachodzi także wówczas, gdy dotyczy stosunków, które dopiero nastąpią. W tym przypadku miało miejsce zagrożenie praw powódki. Sędzia sprawozdawca z kolei powołała się na wcześniejszą uchwałę SN, wydaną w sprawie o sygn. akt III CZP 121/13 którą popierał obecny skład. Zgodnie z jej postanowieniami, zbieg roszczeń w zakresie dotyczącym pierwszeństwa hipotek nie wyłącza interesu prawnego wierzyciela, któremu przysługuje hipoteka wpisana na niższym miejscu, w dochodzeniu ustalenia nieważności czynności prawnej ustanowienia hipoteki wpisanej z wyższym pierwszeństwem na rzecz osoby trzeciej (art. 189 kpc). Sędzia sprawozdawca zauważyła, że w niniejszej sprawie powódka od początku wskazywała, że chce ustalenia nieważności umowy z tego powodu, że pozwana została wpisana jako właściciel, podczas gdy właścicielem winna być powódka i to ją należało wpisać do KW. Istotną okolicznością było też wpisanie do księgi wieczystej obciążeń hipotecznych. Tymczasem Sąd Apelacyjny nie pochylił się w należyty sposób nad opisanymi wyżej okolicznościami, stąd też SN uchylił wydany przez niego wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
Konieczność doręczenia decyzji administracyjnej każdemu z małżonków oddzielnie
5 maja 2023
Co do zasady w społeczeństwie panuje przekonanie, iż działania jednego małżonka wywołują skutek również odnośnie do drugiego z nich. Wskazać jednak należy, że o ile taka sytuacja może mieć miejsce na gruncie prawa cywilnego, o tyle nie ma zastosowania w toku postępowania administracyjnego. W postępowaniu administracyjnym stronami są poszczególni małżonkowie jako...
Dodatkowe uprawnienie pracownika
25 kwietnia 2023
Z dniem 26 kwietnia 2023 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu pracy, na mocy której zostanie dodany art. 1481. Zgodnie z tym przepisem pracownikowi w ciągu roku kalendarzowego przysługiwać będzie zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna będzie natychmiastowa obecność pracownika....
Nowe przestępstwa w Kodeksie karnym
3 kwietnia 2023
Nowelizacja Kodeksu karnego wprowadziła dwa nowe przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego. Zostały one uregulowane w art. 223a oraz art. 223b k.k. i są ściśle związane z ochroną funkcjonariuszy publicznych. W art. 223a k.k. zostało uregulowane przestępstwo publicznego nawoływania do udostępnienia informacji dotyczących życia prywatnego funkcjonariusza organu powołanego do...
Praca zdalna uregulowana w Kodeksie pracy
23 lutego 2023
Wraz z najnowszą nowelizacją Kodeksu pracy została uregulowana kwestia pracy zdalnej. Obecnie, zgodnie z przepisami, praca może być wykonywana nie tylko w zakładzie pracy, lecz również poza nim, a dokładnie "w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą". Mowa tu więc nie tylko o miejscu zamieszkania pracownika, lecz...
Błędy w postępowaniu karnym a naruszenie dóbr osobistych
18 września 2020
W dniu 23 czerwca 2020 r. Sąd Najwyższy wydał interesujące postanowienie w sprawie o sygn. akt II CSK 40/20. Wskazał w nim mianowicie, iż ewentualne nieprawidłowości, jakie miały miejsce na etapie postępowania karnego nie mogą być uznane za naruszenia dóbr osobistych. Czego dotyczyła sprawa? Otóż pewien mężczyzna domagał się, aby...